سنگ اتمی چیست؟
گالری طلای روبی
1401/10/30
معمولا برای تزئین طلا و جواهرات از قبیل گردنبند طلا، انگشتر طلا و غیره نگینها و سنگهای قیمتی مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند. این سنگهای قیمتی خصوصیات و قیمتهای متفاوتی دارند و میتوانند شامل سنگهای طبیعی مثل برلیان، یاقوت، زمرد باشند یا اینکه میتوانند در دسته نگینهای اتمی قرار بگیرند. اگر شما حتی برای یکبار برای خرید طلا و جواهر به فروشگاه مراجعه کرده باشید، حتما نام نگین اتمی به گوشتان آشنا میباشد. نگین برلیان در واقع نوع خاصی از تراش سنگ الماس است که منشا طبیعی دارد. سنگ الماس به دلیل ساختار منحصر به فرد طبیعی و کمیاب بودن قیمت بسیار بالایی دارد و نگین برلیان نیز قیمت بالایی دارد. نگین اتمی در واقع نوعی نگین مصنوعی است که در مقابل نگین برلیان به عنوان گزینهای مرقون به صرفه و با ظاهری زیبا و درخشان مطرح است. سنگهای اتمی یکی از پرکاربردترین انواع سنگهای تزئینی در بازار طلای ایران و جهان هستند که در این مقاله با آنها بیشتر آشنا خواهید شد.
عموما بر روی طلا از سنگهای زینتی با جنسهای مختلف برای تزئین محصول استفاده میشود. به این طلاهای تزئین شده با سنگ، جواهر گفته میشود، سنگ اتمی در واقع نوعی سنگ زینتی ساخته شده به دست انسان است که به طور گسترده در طلا و جواهرسازی مورد استفاده قرار میگیرد. به همین دلیل به سنگهای اتمی اغلب الماس آزمایشگاهی نیز گفته میشود. اتمهای سازنده این نوع سنگها با اتمهای سازنده سنگ الماس یکسان و همان اتمهای کربن هستند که با الگوی اتمی مشابه سنگهای طبیعی در کنار هم قرار گرفتهاند، به دلیل همین موضوع نام این سنگهایی که به دست انسان ساخته میشود را سنگ یا نگین اتمی گذاشتهاند. این سنگها در آزمایشگاه با اعمال فشار بالای مصنوعی ساخته شده و سپس با دستگاههای دقیقی برش میخورند. جالب است بدانید که گاهی خلوص این سنگهای مصنوعی از الماسهای واقعی بیشتر است. چرا که در ساخت آنها از کربن خالص استفاده میشود در حالی که سنگهای الماس طبیعی عموما ناخالصیهایی از مواد دیگر را نیز به همراه دارند. سنگ اتمی رنگ شفافی دارد و همچنین میتواند طیف رنگی تمام منشور یا همان رنگهای رنگین کمان را بازتاب کند. این عامل میتواند یکی از ویژگیهای منحصر به فرد آن باشد. نگین اتمی رنگ شفافی دارد. به طور کلی به دلایل زیادی، از جمله ساخت این سنگها توسط انسان و در دسترس بودن و کمیاب نبودن، قیمت ارزانتری نسبت به نگینهای اصل دارند. شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که گاهی اوقات باعث میشود خانمها از جواهرات و انگشتر طلا با نگینهای اتمی استفاده کنند، قیمت مناسبتر و ارزانتر آن است. اگر قیمت نگین اتمی را با قیمت دیگر سنگها و جواهراتگرانقیمت مقایسه کنید. خواهید دید که احتمال پایین بودن قیمت نگین اتمی نسبت به سایرین بیشتر خواهد بود و شاید همین عامل دلیل استفاده بیشتر از آن باشد.
الماس شکل جامد عنصر کربن است. اتمهای الماس به شکل بلوری به نام مکعب الماس کنار هم چیده شدهاند. این عناصر در دما و فشار بالا به صورت عنصر شیمیایی پایدار تبدیل شده و به مرور زمان الماس را تشکیل میدهند. الماس در میان تمام مواد طبیعی دارای بیشترین سختی و بالاترین رسانایی حرارتی است. به همین دلیل از الماس در ابزارهای برش و پرداخت استفادههای زیادی میشود. الماس که همان سنگ اولیه برلیان است ضریب شکست بسیار بالا و پراکندگی نوری زیادی دارد. سنگ الماسی که توسط جواهر ساز برش های گرد روی آن ایجاد شده است را برلیان میگویند. در حقیقت برلیان نوع خاصی از برش روی الماس است. این برش ها به شکل مخروطی بوده و باعث درخشندگی بیشتر و بازتاب نور بهتر در سنگ الماس شده است. در زمان برش کاری از حجم و وزن سنگ الماس کم میشود. به همین دلیل باید با مهارت و دقت بالا این کار صورت گیرد. برشهای برلیان به شکل هشت ضلعی بوده به همین دلیل با سایر برشها از نظر کیفیت و زیبایی متفاوت است.
نگین اتمی معمولا با قراردادن گرافیت در دما و فشار بسیار بالا تولید میشود. برلیان مصنوعی را میتوان از کربن با خلوص بالا تحت فشار و دمای زیاد یا از گازهای هیدروکربنی یا رسوب شیمیایی بخار ( CDV ) ساخت. همچنین الماسهای مصنوعی یا برلیان مصنوعی از موادی مانند زیرکونیا مکعبی و کاربید سیلیکون نیز تولید میشوند. برلیانهای مصنوعی از ارزش بالایی برخودار هستند و هرگز نمیتوانیم به آنها نام تقلبی بدهیم. نگین اتمی یا برلیان مصنوعی در اکثر موارد اساسی شبیه الماس طبیعی است، سختی فوقالعاده، شفافیت زیاد، رساناییحرارتی و مقاومت الکتریکی بالا که برلیان را با ارزش کرده در نگینهای اتمی نیز وجود دارند. از آنجایی که سنتز و ساخت نگینهای مصنوعی فرآیندی گرانقیمت است، سنگهای بزرگ با کیفیت جواهر به ندرت ساخته میشوند. در عوض، بیشتر برلیان یا الماس مصنوعی به صورت سنگ ریزه یا کریستالهای کوچک به صورت مصنوعی تولید میشوند. از این الماسها برای تهیه پوششهای سخت تجهیزات صنعتی مانند چرخهای سنگزنی، ماشین ابزار، قالبهای سیمکشی، دریلهای استخراج و متههای معدن استفاده میشود. برای تشکیل دادن لایههای الماس میتوانید گاز حاوی کربن را در معرض حرارت شدید قرارداده و لایههای الماس را روی اجسام مختلف مانند ابزارهای برش، دستگاههای نوری یا زیر لایههای نیمه رسانا استفاده کنید.
در سالهای اخیر در زمینه ساخت سنگهای اتمی پیشرفت زیادی رخ داده است و سعی شده تا با رعایت کردن برخی از نکات و اصول، تراش به گونهای انجام شود که سنگهای اتمی ویژگیها و جلوههای بصری الماس و درخشندگی آن را هر چه بیشتر نشان دهند. بنابراین اگر در زمینه طلا و جواهرات بیتجربه باشید تشخیص سنگ اتمی از برلیان قطعا برای شما راحت نخواهد بود. اما اگر دقت بالایی به خرج دهید احتمالا این تفاوتها را بین سنگهای اتمی و برلیان اصل پیدا خواهید کرد؛
برلیان طبیعی با کمک تکنیکهای نوری یا اندازه گیریهای هدایت حرارتی از برلیان مصنوعی قابل تشخیص است. اگر برلیان اصل راروی شیشه یا سنگ سنباده بکشید حتما خطی ایجاد میکند. اما نگین اتمی این خاصیت را ندارد. همچنین نگینهای برلیان اصل چگالی بالایی دارند و در آب فرو میروند در حالی که نگینهای اتمی اغلب بر روی آب شناورمیمانند. روش دیگری که میتوانید از طریق آن تشخیص دهید استفاده از ذره بین است، با توجه به نوع تراش و ساختار تشکیل دهنده نگین میتوان تشخیص داد که اصل است یا نه؟ اما باید توجه داشته باشید این کار فقط توسط کارشناسان حرفهای انجام پذیر است. مقاله تشخیص الماس اصل و الماس تقلبی را در بلاگ روبی مطالعه کنید.
سنگهای به کار رفته در جواهرات عموما بر اساس پارمترهایی مانند موارد زیر ارزشگذاری میشوند؛
این عوامل یکی از رایجترین و مهمترین تفاوتهای نگین اتمی و برلیان برای تعیین و مقایسه قیمت آنهاست. نگینهای طبیعی مثل الماس حاصل فشرده شدن زغال سنگ در طی سالهای بسیار طولانی در اعماق زمین هستند و میلیونها سال عمر دارند، علاوه بر آن پیدا کردن و حفر کردن معادن الماس کاری پر زحمت و هزینهبر است، در حالی که نگینهای اتمی در آزمایشگاه و به وفور توسط انسان تولید میشوند. در نتیجه نگینهای برلیان قیمت بالاتری نسبت به نگینهای اتمی دارند. اما از نظر درخشندگی و زیبایی شباهت زیادی بین این دو نگین وجود دارد، به طوری که تشخیص آن از یکدیگر بدون داشتن اطلاعات کافی ممکن نیست.
اکنون میدانیم که برلیان نام نوعی برش ایجاد شده بر روی سنگ الماس است که درخشندگی آن را چندین برابر میکند. بهترین تعریف برای فرق نگین اتمی با برلیان این است که میتوان گفت برلیان یک سنگ طبیعی است، اما سنگ اتمی ساخته دست بشر است. تشخیص نگین اتمی از برلیان قطعا برای افراد عادی کار راحتی نیست. هر چند نگین برلیان درخشش بیشتری نسبت به نگین اتمی دارد، اما شفافیت آن نسبت به نگین مصنوعی کمتر است و نور تیره تری را به چشمان شما بازتاب میدهد، همانطور که میدانید سنگ اتمی شفاف بوده و طیف کامل رنگی منشور را با رنگ سفید پخش میکند. در واقع درک تفاوت نگین اتمی و برلیان برای افراد عادی دشوار بوده و معمولا قادر به تشخیص این دو از یکدیگر نیستند. بنابراین بهتر است در مورد نحوه قیمت گذاری، خرید و شناسایی سنگهای تزئینی و قیمتی از افراد خبره کمک بگیرید یا به مراکز فروش معتبر مراجعه نمائید. همچنین به یاد داشته باشید اگر فروشنده ادعا کرد سنگی که به شما میفروشد برلیان اصل است، حتما از او شناسنامه سنگ خریداری شده را دریافت نمائید.