چهار C معروف در الماس چیست ؟

الماس یک ماده معدنی ساخته شده از کربن است که در طی میلیون‌ها سال در دل زمین شکل می‌گیرد. این سنگ ارزشمند تحت فشار و دمای بالا در اعماق زمین پدید می‌آید و یک ماده سخت و در عین حال زیبا را تشکیل می‌دهد. الماس سخت‌ترین ماده طبیعی در جهان است و به همین دلیل در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته الماسی که در صنعت به کارمی‌رود با الماسی که در جواهرسازی بکار می‌رود، از نظر کیفیت تفاوت‌های زیادی دارند. الماس محبوب‌ترین و مشهورترین سنگ قیمتی جهان است، برای همین حواشی این گوهر قیمتی همیشه بسیار بوده و یکی از دغدغه‌های مهمی که تمام افراد علاقمند به الماس را به خود مشغول می‌کند، اصل بودن و کیفیت الماس است. در همین راستا موسسه گوهرشناسی آمریکا یا GIA استاندارد خاصی را برای درجه بندی کیفیت الماس به جهان معرفی کرد، که با نام C4 شناخته می‌شود. این چهارC معروف شامل قیراط، رنگ، خلوص و نوع تراش سنگ الماس هستندکه هر فاکتور برای خود پارامترهای مختلفی را شامل می‌شود. اگر به الماس علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید تا این چهار C معروف را با هم بررسی کنیم.

معادن الماس

بلورهای الماس از چهل و پنج میلیون سال پیش، در اعماق زمین بر اثر آتشفشان‌ها در شرایط فشار بسیار بالا و درجه حرارت زیاد از کربن خالص بالای 99 درصد تشکیل شده‌اند. این کریستال شفاف که در واقع سخت‌ترین ماده طبیعی دنیا است، بسیارقیمتی و ارزشمند بوده و به دلیل سطح پراکندگی بالا و انتشار نور خوبی که دارد، قرن‌ها است که به عنوان جواهری گران‌بها در صنعت طلا و جواهر مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنها 4 قاره در دنیا وجود دارند که معادن الماس در آنها شناخته شده است. امروزه تعداد معادنی که کار استخراج الماس را بر عهده دارند محدود است. یکی از این قاره‌ها آفریقا است و معادن الماس در آنگولا، بوتساوانا، آفریقای جنوبی، زیمباوه، تانزانیا و لسوتو واقع شده‌اند. همچنین معادن آسیایی نیز در روسیه و هند قرار دارند، کانادا و ایالات متحده آمریکا در آمریکای شمالی معادنی را در حال فعالیت دارند و استرالیا نیز الماس‌هایش را از سه معدن مختلف در مکان‌های جداگانه استخراج می‌کند.

قیمت‌گذاری الماس بر چه اساس است؟

کیفیت الماس را با معیارهای سازمان  GIA یا همان چهار C معروف می‌سنجند و در واقع این چهار C معیار ارزش‌گذاری کیفیت الماس هستند، که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، اما قبل از آن باید بدانید که معیارهای رنگ، شفافیت و وزن یا قیراط جزو حالت‌های طبیعی خود الماس هستند، تنها برش الماس است که در اختیار انسان بوده و در نهایت کیفیت آن را رقم می‌زند. در حالت طبیعی الماس‌های کوچک‌تر، بیشتر رایج هستند و سنگ‌های بزرگ‌تر بسیار کمیاب‌تر بوده و با معیار وزن‌شان یا همان قیراط سنجیده می‌شوند و برای همین ارزش بیشتری هم دارند. در کل می‌توان گفت برش الماس در تعیین کیفیت آن بسیار حائز اهمیت است، به عبارت دیگر، سنگی که خوب برش نخورده باشد ارزشمند نخواهد بود و به اصطلاح الماس را از سکه می‌اندازد.  

چهار C معروف یعنی چه ؟

همانطور که گفتیم موسسه گوهرشناسی آمریکا استاندارد خاصی را برای تشخیص کیفیت الماس نامرغوب از مرغوب و درجه بندی کیفیت آن‌ها ارائه داده است. این موسسه پس از بررسی دقیق الماس‌ها توسط کارشناسان ماهر و آموزش دیده، برای آن‌ها شناسنامه صادر می‌کند که به عنوان شناسنامه GIA معروف است. اگر الماسی دارای این شناسنامه باشد، نه تنها می‌تواند از اصل بودن آن اطمینان داشت، بلکه با کمک این 4 فاکتور می‌توان قیمت نهایی الماس را نیز تخیمن زد. چهار  C به 4 فاکتوری گفته می‌شود که در انگلیسی با حرف C  شروع می‌شوند. این چهار فاکتور عبارتند از: قیراط (  Carat )، رنگ ( Color )، خلوص یا شفافیت ( Clarity )،  برش ( Cut )، که در ادامه به معرفی هر کدام خواهیم پرداخت.

قیراط (  Carat )

در واقع قیراط واحد اندازه‌گیری وزن الماس و یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار بر قیمت نهایی آن است. افزایش قیمت الماس با افزایش قیراط آن به صورت مستقیم در ارتباط بوده و به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. دو الماس با شرایط کیفی یکسان که یکی از آن‌ها دو برابر دیگری وزن دارد، به مراتب قیمتی بیشتر از دو برابر الماس دیگر خواهد داشت، زیرا قیمت به صورت تصاعدی بالا می‌رود.

رنگ ( Color )

از دیگر فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت الماس، رنگ آن است، که می‌تواند تفات زیادی در جذابیت و درخشندگی ظاهری الماس ایجاد کند. هرچه الماس بی‌رنگ‌تر باشد، کیفیت بالاتری دارد. درجه رنگ الماس ازD تا Z است و هرچه سمت Z پیش برویم از کیفیت آن کاسته می‌شود. بهترین و گران‌ترین الماس‌ها در رنج بین D تا F قرار دارند، تغییر رنگ الماس به خصوص در اوایل لیست با چشم غیر مسلح و بدون تخصص امکان‌پذیر نیست. رنگ الماس از شفاف تا زرد متمایل به قهوه‌ای متغیر می‌باشد. الماس‌های سفید به دلیل بی‌رنگ بودنشان بسیار ارزشمند هستند، در واقع هرچه سنگ الماس به بی رنگ تر شدن نزدیک‌تر باشد، ارزش بیشتری در بازار دارد. درجه بندی رنگ‌های الماس می‌تواند بسیار نامحسوس باشد.

مطلب الماس سیاه و الماس صورتی را در مجله روبی مطالعه کنید. 

خلوص و شفافیت ( Clarity )

درجه خلوص الماس نیز مانند سایر پارامترها باید توسط افراد متخصص و به وسیله دستگاه‌های مخصوص بررسی شود. هر چه درجه خلوص الماس بالاتر باشد، طبیعتا ارزش بیشتری خواهد داشت. این موضوع بر روی شفافیت و درخشندگی الماس تاثیر زیادی می‌گذارد. عیوبی که در داخل الماس وجود دارند، در کیفیت آن موثر هستند، رتبه شفافیت الماس از بی‌عیب و نقص تا درجه 3 که ناقص محسوب می‌شود، متغیر است. ارزیابی درجه‌ی پاکی الماس شامل تعیین تعداد، اندازه، رنگ، نوع و محل قرارگیری ناخالصی‌ها است و این که آن‌ها چه مقدار روی ظاهر الماس تاثیر می‌گذارند. هر چه الماس‌ها دارای ناخالصی‌های کمتری باشند، کمیاب‌تر و در نتیجه ارزشمندتر خواهند بود و استاندارد GIA این ناخالصی‌ها را در 11 درجه به شرح زیر تقسیم بندی می‌کند، که به ترتیب از FL  ( بدون هیچ ناپاکی) تا l3 ( ناپاکی مشهود) می باشند، محل و نوع قرارگیری ناپاکی‌ها در این طبقه بندی بسیار مهم می‌باشند.

برش ( Cut  )

برخلاف الماس‌ها معمولا سنگ‌های گران‌بهای دیگر از لحاظ هندسی برش ایده الی ندارند که حداکثر درخشندگی آن‌ها را نشان دهد، برش سنگ‌های قیمتی با کیفیت بالا یکی از روش‌هایی است که می‌تواند به بهترین شکل ممکن رنگ آن‌ها را نمایان کرده، کمترین آلودگی و ناخالصی را بر جای بگذارد. در الماس دو مشخصه که بسیار در زیبایی و گیرایی سنگ اهمیت دارند وابسته به تراش می‌باشند، این دو مشخصه مهم درخشندگی و دیدن طیف‌های رنگی در اثر تجزیه نور در سنگ می‌باشد که با تغییر جهت یک الماس در نور مشهود می‌گردد و در صورتی‌که نسبت‌های مهم در تراش سنگ به خوبی انجام نشده باشند این درخشندگی بسیار ضعیف خواهد بود. برش الماس یا خلق شکل ظاهری الماس، کار بسیار دشواری است و برش‌کاران علاوه بر آموزش باید چندین سال تجربه در این راه کسب کنند تا بتوانند یک برش تمیز دربیاورند، تقارن و تناسبات در برش بسیار مهم است و درخشش و انعکاس نور در الماس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. انواع بسیار زیادی تراش الماس وجود دارد. هر یک از این برش‌ها در تلاش هستند تا انعکاس نور در الماس را افزایش داده و درخشندگی خیره‌کننده‌ای در آن ایجاد کنند. به همین دلیل یکی از زیباترین و معروف‌ترین برش‌های الماس برش برلیان یا گرد است که با وجوه بسیار زیاد و متقارنی که دارد درخشش بی‌نظیری به الماس می‌دهد. تناسب، تقارن و صیقلی بودن یک سنگ پس از تراش از مواردی است که می‌تواند بر روی مشخصه Cut سنگ تاثیر گذار باشند، که برای هر سه مورد سازمان GIA استاندارهایی را تعریف کرده، در حقیقت میزان نوری که از سنگ منعکس می‌شود بالاتر بوده لذا درخشندگی سنگ بیشتر خواهد شد.

رایج ترین انواع برش الماس

همانطور که گفتیم نوع برش الماس در کیفیت و درخشندگی آن تاثیرگذار است، برای همین سنگی که خوب تراش نخورده باشد، از ارزش آن کاسته می‌شود. الماس به چندین شکل مختلف برش خورده می‌شود، که شامل برش‌های زیر می‌باشند:

• برش گرد یا برلیان
• برش پرنسسی
• برش زمرد
• برش آشر
• برش مارکیز
• برش رادیانت یا درخشان
• برش بیضی
• برش گلابی
• برش قلبی
• برش کوسنی یا کاشن

محبوب‌ترین نوع برش الماس مدل گرد یا برلیان است، این برش به قدری مشهور است که برخی به جای نام الماس از عبارت برلیان استفاده می‌کنند. تقریبا 75 % الماس‌هایی که امروزه در بازار به فروش می‌رسند، برش برلیان دارند. بعد از برش گرد، پرطرفدارترین برش متعلق به برش پرنسسی می‌باشد. که نسبتا جدید بوده و تقریبا شکل مربع با گوشه‌های زاویه‌دار دارد. برش پرنسسی الماس برای حلقه‌های نامزدی بسیار مناسب بوده و هواداران زیادی هم دارد.

کلام آخر

در گذشته‌های بسیار دور مردم الماس را منشاء شجاعت و دلیری می‌دانستند و همراه داشتن آن را دلیل خوشبختی می‌پنداشتند. حتی در قدیم از پودر الماس به عنوان دارو استفاده می‌شده است. الماس نیز مانند هر شی با ارزش و قیمتی برای درجه بندی کیفیت خود دارای پارامترهای مخصوص می‌باشد که تحت عنوان C4 یا چهار C شناخته می‌شوند. هر چه این پارامترها قوی‌تر باشند قیمت الماس نیز بالاتر می‌رود. اما در این بین، افراد زیادی هستند که توانایی خرید الماس گران قیمت را ندارند، برای همین در راستای تامین نیاز جامعه، الماس‌های مصنوعی پا به عرصه گذاشتند و توانستند محبوبیت خارج از انتظاری را کسب نمایند. به یاد داشته باشید تنها افراد متخصص هستند که می‌توانند میزان کیفیت و ارزش یک الماس و همچنین تقلبی یا اصل بودن آن را تشخیص دهند و این امر به هیچ وجه از طریق چشم غیرمسلح امکان‌پذیر نیست.